Ο Ζαχαρίας Μαυροειδής και ο Γιώργος Τσιαντούλας οργώνουν την Ευρώπη με «Το καλοκαίρι της Κάρμεν» που ταξιδεύει στα Ευρωπαϊκά φεστιβάλ αποσπώντας διακρίσεις και τις καλύτερες κριτικές. Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας και είναι μία ολόφρεσκη queer ταινία που εξερευνά την σχέση δύο γκέι φίλων που ναι μεν θέλουν διαφορετικά πράγματα στη ζωή τους, αλλά τα κοινά τους στοιχεία είναι αρκετά να κάνουν αχώριστους.

Στην ταινία, περίοπτη θέση έχουν τα γνωστά σε όλους και αγαπημένα από όλους Λιμανάκια, από όπου περνάνε γυμνά κορμιά δίνοντας μία αισθησιακά καλοκαιρινή αύρα σε όλη της ταινία. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ότι είναι μία ταινία low budget, καθώς η αισθητική είναι απαράμιλλη και είναι σίγουρα ό,τι πιο ωραίο έχουμε δει πρόσφατα από ελληνικό κινηματογράφο.

Συναντήσαμε τον σεναριογράφο Ζαχαρία Μαυροειδή και τον ηθοποιό Γιώργο Τσιαντούλα που υποδύεται το ρόλο του Δημοσθένη και μιλήσαμε για όλα όσα θέλετε να μάθετε για το «To καλοκαίρι της Κάρμεν».

Πώς προέκυψε η ιδέα για την ταινία; Έχει στοιχεία αυτοβιογραφικού χαρακτήρα;

Ζ.Μ. Η ιδέα είχε πολλές αφετηρίες. Πρώτον, ήθελα να κάνω μια ταινία low budget για να μην μου πάρει άπειρα χρόνια να ξανακάνω ταινία στην Ελλάδα, για να μπορεί να γίνει ελληνικά λεφτά δηλαδή. Το δεύτερο είναι ότι ήθελα να κάνω μια κωμωδία. Το τρίτο είναι ότι ήθελα να συνεργαστώ με τον Ξενοφόντα Χαλάτση, με τον οποίο είμαστε φίλοι κολλητοί εδώ και άπειρα χρόνια. Και έτσι ήθελα να βάλουμε και αυτό το νέο κεφάλαιο στη φιλία μας.

Και όντως η αφετηρία είναι διάφορα πραγματικά γεγονότα που αφορούν ένα σκυλί που λέγεται Κάρμεν. Η διαδικασία της συγγραφής όντως με κάποιο τρόπο έγινε μετά κομμάτι της ιστορίας. Αρχικά, δηλαδή, δεν ήταν μέσα στην ιστορία. Οπότε ήταν πολύ “μέτα” η όλη συνθήκη της συγγραφής από μόνη της. Δηλαδή γράφαμε κάτι, μπορεί να διαφωνούσαμε σε κάτι, αλλά μετά αυτή η διαφωνία μας γινόταν μια πολύ ωραία σκηνή στο σενάριο. Βέβαια, από τη στιγμή που μπαίνουν οι ηθοποιοί μέσα και αρχίζει η παραγωγή της ταινίας, κάπως τα πραγματικά γεγονότα έχουν λίγη σημασία. Μετά δίνεις τη σκυτάλη της ιστορίας στους ηθοποιούς και σε όλους τους συνεργάτες και πάνε πλέον αυτοί την ιστορία παρακάτω, με τα δικά τους βιώματα και την ενέργειά τους που φέρνουν.

Οπότε όταν ξεκίνησες με τη σύλληψη της ιδέας, είχες στο μυαλό σου πώς θα είναι το τελικό αποτέλεσμα;

Ζ.Μ. Όχι, πάντα το ανακαλύπτεις αυτό στον πορεία. Και νομίζω κάθε δημιουργική διαδικασία έχει ένα μεγάλο κομμάτι, που είναι η τύφλωση. Αν δεν το κάνεις αυτό, νομίζω κάτι χάνεις. Δηλαδή όσο και να το οργανώσεις, όσο και να προετοιμαστείς και τα λοιπά, όλα αυτά είναι εφόδια για να μπεις στο σκοτεινό δωμάτιο και να ψάξεις να βρεις την έξοδο. Αυτό συμβαίνει και στο γράψιμο, συμβαίνει και στο γύρισμα, συμβαίνει και στο μοντάζ. Τώρα βγαίνουμε νομίζω από το σκοτεινό δωμάτιο, με την έννοια ότι έχεις κάνει μια ταινία και, τώρα, είμαστε σε αυτή τη φάση της αποξένωσης με την καλή την έννοια. Δηλαδή, ό,τι κάναμε κάναμε, και τώρα αρχίζουμε να προσπαθούμε να το βλέπουμε μέσα από τα μάτια του κοινού και την γνωρίζουμε εκ νέου την ταινία. Είναι πολύ ωραία διαδικασία.

Όσον αφορά την επιλογή των ηθοποιών, είχες στο μυαλό σου από την αρχή ποιο θα είναι το cast, ποιοι θα είναι οι πρωταγωνιστές ή προέκυψε στην πορεία;

Ζ.Μ. Δεν είχα στο μυαλό μου ηθοποιούς συγκεκριμένους και, επίσης, δεν είχα ούτε καν σωματότυπο συγκεκριμένο για τους πρωταγωνιστές. Δηλαδή, οι ηθοποιοί φέρανε πάρα πολλά πράγματα στο σενάριο. Πολλά από τα στοιχεία στο σενάριο άλλαξαν από τη στιγμή που βρήκαμε οι ηθοποιοί. Ένα μεγάλο κομμάτι των προβών ήταν οι κατ’ ιδίαν συναντήσεις μου με τους ηθοποιούς, όπου είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για το σενάριο και να το ξαναγράψουμε

Και Γιώργο, ερχόμαστε σε εσένα. Ποια είναι η στιγμή που σου λέει ο Ζαχαρίας ότι “Ξέρεις τι, έχω στο μυαλό μου αυτήν την ταινία, έχω στο μυαλό μου εσένα. Έγινε κάπως έτσι ή όχι;

Γ.Τ. Έγινε με τον συνηθισμένο τρόπο που έχω πάρει όλες τις δουλειές, ξεκινώντας με ένα κάστινγκ. Οι κάστινγκ directors της ταινίας που με πήραν τηλέφωνο. Μου είπαν ότι υπάρχει αυτή η ταινία, μου μίλησαν για αυτήν, με ρώτησαν αν ήμουν ok με τον ρόλο, οπότε υπήρχε ένα intro. Μετά συνάντησα τον Ζαχαρία σε ένα ραντεβού και έπειτα άρχισε μια διαδικασία δοκιμών. Δεν ήξερα ότι είχα το ρόλο από την αρχή φυσικά, υπήρχε μια διαδικασία κάστινγκ και ακροάσεων που ήμουν με άλλους ηθοποιούς και κάναμε δοκιμές στους ρόλους, στις σκηνές, χαρακτήρες κλπ. Και κάποια στιγμή ήρθε ένα τηλέφωνο που μου λέει «Γιώργο, θέλουμε να είσαι αυτός ο ρόλος». Τι ωραία! Ήταν τρελό.

Τα κάστινγκ ξεκίνησαν την άνοιξη του 2021 και το γύρισμα ήταν καλοκαίρι του 2022. Κάναμε κάθε μέρα εξάωρες πρόβες, τύπου θέατρο ήταν στο μυαλό μας αυτό. Ήταν η περίοδος μετά από τον Covid, ήταν μια περίοδος λίγο σκοτεινή από πλευράς επαγγελματικών. Οπότε αυτό ήταν κάτι που πραγματικά με ανοζωογόνησε και όταν συνέβη, ήταν στο μυαλό μου για πάρα πολύ καιρό. Όσον αφορά την προετοιμασία του ρόλου, έπρεπε να είσαι με αυτό το χαρακτήρα, να τον σκέφτεσαι, να ξαναδιαβάζεις το σενάριο, να κρατάς σημειώσεις, να κάνεις συναντήσεις με τον Ζαχαρία και τα παιδιά. Ήταν μια διαδικασία που ήταν και αναγκαία τελικά, εγώ αυτό συνειδητοποιώ. Ήταν αναγκαία γιατί είχαμε 25 μέρες γυρίσματος, που είναι πολύ λίγο. Ήταν πολύ συγκεκριμένος ο χρόνος που είχαμε στη διάθεσή μας, και με έναν τρόπο δεν σου επέτρεπε λάθη.

Ζ.Μ. Και υπάρχει μια πρακτική διάσταση σε αυτό. Δυστυχώς στην Ελλάδα τα γυρίσματα είναι επισφαλή, με την έννοια ότι για πολλούς και διάφορους λόγους μπορεί να αναβληθούν. Στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλοί και διάφοροι παραπάνω λόγοι για τους οποίους μπορεί να αναβληθεί ένα γύρισμα. Αρχικά υπήρχε η περίπτωση να είχαμε γυρίσματα το Σεπτέμβριο του ’21, οπότε το κάστινγκ που είχε γίνει την Άνοιξη του ’21 ήταν εύλογος χρόνος. Αναγκαστικά λοιπόν, έπρεπε και η προετοιμασία μας να προσαρμοστεί σε αυτό και έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο να είναι στο ρελαντί, δηλαδή να έχουμε μια επαφή ώστε να μην ψοφήσει το πράγμα αλλά ούτε να το κάψουμε. Έπρεπε να βρεθεί μια λεπτή γόνιμη ισορροπία μεταξύ μας να είναι προς το όφελος της δουλειάς.

Όσον αφορά το κομμάτι της χημείας μεταξύ των ηθοποιών, είναι κάτι το οποίο δουλεύεται; Χτίζεται σιγά σιγά και προοδευτικά;

Γ.Τ. Νομίζω ότι το κρέντιτ πρέπει να το πάρουν οι casting directors. Κάποια πράγματα είναι κλικ από την πρώτη στιγμή και κάποια πράγματα δουλεύονται. Νομίζω ότι με όλα τα παιδιά ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά γιατί ήταν όλοι υπέροχοι συνεργάτες. Δοκιμάσαμε διαφορετικές εναλλακτικές σχέσεις με τον Δημοσθένη, αλλά νομίζω ότι αυτές που είδατε ήταν οι καταλληλότερες και οι πιο παραγωγικές.

Ζ.Μ. Εξ’ αρχής τα κάστινγκ ήταν σε ντουέτα. Οι συναντήσεις με έναν ηθοποιό ξεχωριστά ήταν μόνο για να γνωριστούμε και να καταλάβουν τι ταινία είναι, γιατί η χημεία μεταξύ τους ήταν όλο το παιχνίδι. Κάναμε διάφορες πειραματισμούς, υπήρχε για παράδειγμα μία εκδοχή όπου ο Δημοσθένης ήταν 38 και ο άλλος 28… Παίξαμε λίγο με διάφορες εκδοχές και ένα από τα βασικά ζητούμενα ήταν να έχουν καλή χημεία, να γουστάρεις να τους βλέπεις μαζί και, επίσης, να μην σου βγάζουν μάτι ότι αυτοί είναι ζευγάρι. Είναι μια φιλία μεταξύ δύο γκέι αντρών, η οποία έχει ζητήματα να λύσει. Θα ήταν μια μεγάλη μπανανόφλουδα για το project, αν είχες την αίσθηση ότι υπάρχουν ερωτικά απωθημένα μεταξύ των πρωταγωνιστών. Δεν ξέραμε αρχικά πως θα έπρεπε να είναι τα σωματότυπα των πρωταγωνιστών. Ο σωματότυπος του Γιώργου που είναι τόσο εντυπωσιακός και επιβλητικός ήταν πολύ ωραίο δώρο για την ταινία.

Το γεγονός ότι μόνο ο Γιώργος ήταν γυμνός, ενώ ο Αντρέας δεν ήταν, ήταν κάτι που το είχατε σκεφτεί από την αρχή;

Ζ.Μ. Υπήρχε η πρόθεση να είναι και ο άλλος χαρακτήρας γυμνός, αλλά στην πορεία αποφασίσαμε να μην το κάνουμε, και νομίζω ήταν πολύ σοφή αυτή η απόφαση που ταίριαξε και με τους δύο χαρακτήρες. Ο χαρακτήρας του Νικήτα, καταλαβαίνουμε ότι με τη σεξουαλικότητά του ακόμη είναι λίγο σε καταστολή. Δεν τον βλέπουμε να φλερτάρει και ό,τι αναφορές υπάρχουν για τα ερωτικά του, καταλαβαίνουμε ότι είναι λίγο ένα μακελειό, ένα ναρκοπέδιο. Σε αντίθεση βέβαια με τον χαρακτήρα του Δημοσθένη που έχει μεγάλη αυτοπεποίθηση για τη σεξουαλικότητά του.

Όσον αφορά τις ερωτικές σκηνές, υπήρχε σκηνή πραγματικού σεξ;

Ζ.Μ. Όχι.

Γιώργο, έχεις δουλέψει και με Παπαϊωάννου και με Καστελούτσι, οπότε η έκφραση του σώματος είναι κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό, φαντάζομαι, στη δουλειά σου. Πόσο εύκολο είναι να νιώσεις άνετα γυμνός και πώς το σώμα σου μπορεί να σε βοηθήσει στη δουλειά σου;

Γ.Τ. Παλιά μας λέγανε ότι ο ηθοποιός είναι 80% σώμα και 20% φωνή. Οπότε δεν ξέρω αν έχει κρατηθεί αυτό μέσα μου σε λογική. Νομίζω είναι ένα σχήμα το σώμα. Είναι ένα σχήμα σαν πλαστελίνη που κάπως πρέπει να καλουπώνεται. Σίγουρα η εμπειρία στο θέατρο ήταν πολύ βοηθητική. Το γυμνό σώμα μπορεί να σημαίνει πολλά και νομίζω ότι σημαίνει κάτι τελείως διαφορετικό στο θέατρο από το τι μπορεί να σημαίνει στο σινεμά. Ήταν πολύ μεγάλος μου φόβος το πως τελικά αυτό θα έρθει σαν τελικό προϊόν στη σκηνή, γιατί τα πράγματα είναι πολύ πιο εκτεθειμένα και είναι μεγεθυντικός ο φακός της κάμερας. Στο θέατρο δεν υπάρχει αυτό ακριβώς. Στο θέατρο βλέπεις σχήματα, συμπεριφορές, χρώματα στο δέρμα. Στη δική μας περίπτωση ήταν αφηγηματικό μέσο το γυμνό, και, τελικά, πολύ αναγκαίο και για το χαρακτήρα και για την αισθητική της ταινίας και για αυτό που θέλει αυτός ο άνθρωπος. Αλλά, αυτό που λέω συνέχεια ξανά και ξανά είναι ότι η αισθητική του Ζαχαρία είναι αυτή που σώζει τα πράγματα.

Ζ.Μ. Ως προς το σεξ, είχε μεγάλη αφηγηματική σημασία γι’ αυτόν τον χαρακτήρα που τον έχεις δει να βγαίνεις στραπατσαρισμένος από μια σχέση, τον έχεις δει να είναι σαν πεντάχρονο με τη μαμά του, τον έχεις δει με το φίλο του να του συμπεριφέρεται όπως φέρεται η μαμά του σε αυτόν, ενώ με τον γκόμενο του του βγαίνει όλη αυτή η αρρενωπότητα. Οι σκηνές αυτές του σεξ δίνανε μια πολύ διαφορετική οπτική αυτού του χαρακτήρα που νομίζω ήταν πολύ σημαντικό να τη δούμε.

Γιώργο, πρέπει να είσαι αρκετά πειθαρχημένος έτσι ώστε να μπορείς να χρησιμοποιείς το σώμα σου για τους ρόλους που έχεις παίξει;

Γ.Τ. Είναι ναι φυσικά. Εμένα μου αρέσει πάρα πολύ το φαγητό, και το πολύ φαγητό, οπότε όλο αυτό το πράγμα έπρεπε να έρθει σε μια ισορροπία.

Αν σου έλεγε ο Ζαχαρίας ότι πρέπει να ξυρίσεις το μούσι, θα το έκανες;

Γ.Τ. Ναι θα το έκανα. Κάπως το ψιλο-ξυρίσαμε για μια σκηνή.

Ζ.Μ. Ο Γιώργος και σαν άνθρωπος αλλά και σαν επαγγελματίας έχει μια πειθαρχία και στο σώμα και στο πνεύμα. Οι χορευτές γενικώς είναι πιο πειθαρχημένοι ερμηνευτές από ότι οι ηθοποιοί. Και αυτό το έφερε πάρα πολύ και στην προετοιμασία της δουλειάς, και πάνω στο γύρισμα. Ήταν πάρα πολύ συγκεντρωμένος και πειθαρχημένος.

Ζαχαρία, έχεις σπουδάσει στην Αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη, θέατρο στη Μαδρίτη, κινηματογράφο στην Αθήνα. Πότε κατάλαβες ότι θες να γίνεις αυτό που είσαι τώρα;

Ζ.Μ. Ήταν κάτι που γεννήθηκε σταδιακά, βήμα βήμα. Έγραφα θεατρικά έργα στο σχολείο και μετά στο πανεπιστήμιο. Μετά κάποια στιγμή είχα γράψει ένα έργο που μου είπαν σε ένα εργαστήριο θεατρικής δραστηριότητας ότι αυτό είναι σενάριο. Έτσι, άρχισα να γράφω σενάριο. Είμαι σε μεγάλο βαθμό αυτοδίδακτος. Έχω κάνει πάρα πολλές μικρού μήκους που δεν τις έχει δει κανείς. Έχω μεγάλη προϋπηρεσία στο DIY σινεμά. Γι’ αυτό και νομίζω μπορούσα να ανταπεξέλθω στις 25 μέρες γυρίσματος. Πρέπει να είσαι πολύ ευέλικτος για να τα φέρεις εις πέρας. Μου αρέσει να λέω ιστορίες με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Γραπτές, σενάρια, ταινίες. Τα απολαμβάνω πολύ το storytelling.

Λοιπόν, Ζαχαρία, όσον αφορά τα προηγούμενα σου έργα «Ξεναγός», «Στο σώμα της», «Απόστρατος», θεωρείς ότι αυτή η ταινία έχει κοινά χαρακτηριστικά μαζί τους;

Ζ.Μ. Οι ταινίες μεταξύ τους είναι αρκετά διαφορετικές σαν θεματική. Ειδικά κιόλας αν βάλεις το ντοκιμαντέρ μέσα, το οποίο έχει να κάνει μια θρησκευτική παράδοση. Θεωρώ, όμως ότι υπάρχει κάτι που τα ενώνει. Η ματιά μου είναι πάντα τρυφερή και αυτοσαρκαστική. Σε όλες τις ταινίες μου υπάρχει ένας καλοπροαίρετος αυτοσαρκασμός και μια κοινή αναζήτηση γύρω από το νόημα της ταυτότητας. Με κάποιο τρόπο εξερευνώ ερωτήματα που αφορούν το τι είμαστε, τι καθορίζει την ταυτότητα μας, πώς αλλάζουμε και αν αλλάζουμε τελικά.

Το “Εφτά ψυχές στο σώμα” θα γίνει η ταινία;

Ζ.Μ. Ναι. Αυτή τη στιγμή έχουμε κάνει αίτηση για development από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να γίνει animation μεγάλου μήκους σε 5-6 χρόνια.

Πώς νιώθετε με το γεγονός ότι έχει πάρει πολλές διακρίσεις ήδη η ταινία στο εξωτερικό; Το περιμένατε;

Γ.Τ. Όχι, δεν ξέρω. Είναι καινούριο territory αυτό για μένα. Είναι τρομερό πως ένα πράγμα το οποίο έχεις φτιάξει ένα χρόνο πριν, μπορεί να ταξιδέψει και να είναι τόσο rewarding με έναν τρόπο. Σε ανταμείβει πάρα πολύ αυτή η διαδικασία. Είναι μοναδικό και είμαστε πολύ τυχεροί που το ζούμε. Δεν ξέρω ούτε εγώ προσωπικά αν θα ζήσω κάτι αντίστοιχο πάλι. Το θεωρώ πολύ μεγάλη ευλογία.

Ζ.Μ. Και εγώ δυσκολεύομαι κάπως να ανακαλέσω τις προσδοκίες μου ακριβώς στην αρχή της ταινίας. Βιώνω μια πολύ ευχάριστη έκπληξη βλέποντας την ταινία μέσα από τα μάτια του κοινού και βλέποντας την τόσο θερμή υποδοχή. Είναι πολύ πολύ μεγάλη χαρά.

Στην ταινία που υπάρχουν αναφορές σε άλλες ταινίες, όπως για παράδειγμα στη “Στρέλλα”. Είναι κατά κάποιο τρόπο σαν tribute σε άλλες ταινίες;

Ζ.Μ. Ναι, η ταινία γενικά έχει διάφορα στοιχεία “μέτα”, δηλαδή αυτοαναφορικότητας. Μιλάει πολύ για την κατασκευή και τη συγγραφή του σεναρίου, για την διαδικασία της παραγωγής μιας ταινίας, οπότε μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπήκαν και οι αναφορές σε ταινίες που θεωρώ ότι έχουν μια αξία, ειδικά στη “Στρέλλα” που για το ελληνικό queer σινεμά νομίζω ότι είναι μια ταινία ορόσημο.

Υπάρχει queer σινεμά στην Ελλάδα; Έχουν αλλάξει τα πράγματα τα τελευταία χρόνια;

Ζ.Μ. Σίγουρα υπάρχουν πάρα πολλοί μικρομικάδες που κάνουν πολλές queer ταινίες που εξερευνούν πολλά διαφορετικά βιώματα της queer κοινότητας. Θεωρώ ότι καθώς περνάνε τα χρόνια, και θα έχουμε και περισσότερες μεγάλου μήκους ταινίες, θα έχουμε να δούμε πολλά ενδιαφέροντα πράγματα και μεγαλύτερη ποικιλία. Είμαι αισιόδοξος για το queer σινεμά στην Ελλάδα. Όσον αφορά την παραγωγή μιας ταινίας στην Ελλάδα, γι’ αυτό δεν είμαι αισιόδοξος. Θα παραμένει, νομίζω, αγγούρι.

https://yassmagazine.org/2024/03/22/thesummerwithcarmen/